Nếp Khẩu Tan Đón - loại gạo nếp ngon nhất của người Tày ở xã Thẳm Dương để làm cốm và là món ăn chính trong lễ mừng lúa mới.

Nếp Khẩu Tan Đón - loại gạo nếp trồng duy nhất 1 vụ trong năm vào tháng 4 và thu hoạch vào tháng 9 âm lịch, thời điểm hạt lúa chín vàng, bông lúa đẹp và tròn như cô gái tuổi mới lớn.

Dịp này, người dân địa phương đi cắt lấy từng cụm đem về hơ lửa cho chín thơm rồi mang ra cối giã, xảy nhiều lần để thành cốm dẻo và thơm ngon khắp cả vùng. Đó cũng là sản phẩm mỗi hộ gia đình ở Thẳm Dương kính dâng lên tổ tiên và trở thành là món ăn chính trong tục mừng lúa mới của người dân xã này. Và dịp này người dân trên địa bàn xã lần đầu tiên tổ chức Ngày hội “Hương cốm mới” ở thôn Bản Ngoang, xã Thẳm Dương.

Theo Bí thư huyện Văn Bàn Nguyễn Thành Sinh, ngày hội này nhằm quảng bá sản phẩm gạo “Nếp Khẩu Tan Đón” tới cả nước, qua đó tuyên truyền nhân dân duy trì nguồn giống tốt, mở rộng diện tích thành hàng hóa, nâng cao thu nhập cho nhân dân. Đồng thời hướng tới phát triển vùng du lịch cộng đồng với các phong tục giàu bản sắc truyền thống.

Theo tiếng dân tộc Tày, “Khẩu” có nghĩa là giống, “Tan Đón” là “nếp trắng”. Gạo có mùi rất thơm, sau khi nấu chín, hạt xôi dẻo dính, có vị ngọt ngậy, có lớp tinh dầu bám trên bề mặt lá dong hoặc lá chuối khi gói xôi.

Ngoài ra, Nếp Khẩu Tan Đón Thẳm Dương cũng đã được Cục sở hữu Trí tuệ cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý tại Việt Nam từ năm 2018.